Navajo
De Dineh (Dinéh, Diné) of Navajo zijn een volk van Noord-Amerikaanse indianen van wie het grootste deel verblijft in Dinetah (Dinétah), het Four Corners Reservaat in de woestijnstaten van de Verenigde Staten. Bij de volkstelling van 2005 werden 338.443 Dineh geregistreerd in de Verenigde Staten. De naam die de Dineh volgens sommige bronnen van de Spanjaarden kregen en volgens andere bronnen van de Pueblo-volkeren (Navajo zou afgeleid zijn van een woord dat ‘dief van het land’ betekent), is Navajo. Deze naam wordt tegenwoordig nog door veel mensen gebruikt, hoewel het volk zelf de naam Dineh prefereert. De uitspraak is na-WA-cho, de Anglo-Amerikaanse verbastering daarvan is NA-va-ho.
De Spaanse kolonisatie van Amerika leidde de conquistadores steeds verder naar het noorden, waar ze uiteindelijk ook in contact kwamen met de 'Navajo'. Van de Spanjaarden kochten de Dineh paarden, en leerden ze hoe zezilver konden bewerken. De Europeanen introduceerden ook de slavernij in het gebied, waarna de Dineh naar het noorden reisden om Chaticks-si-Chaticks (Pawnee) mee terug te voeren en te verkopen als slaven. De Amerikaanse kolonisten die na de Amerikaanse Onafhankelijkheidsverklaring in 1776 het westen van het continent gingen verkennen kwamen ook in contact met de Dineh, maar vanwege de onvruchtbaarheid van hun leefgebied werden ze grotendeels met rust gelaten. Rond 1900 werd hen het Four Corners Reservaat toegekend waarbinnen de Dineh min of meer autonoom zijn; de Dineh zijn dankzij de aanwezigheid van steenkool, zilver enuranium binnen hun grenzen potentieel de rijkste inheemse natie binnen de Verenigde Staten.
De Spaanse kolonisatie van Amerika leidde de conquistadores steeds verder naar het noorden, waar ze uiteindelijk ook in contact kwamen met de 'Navajo'. Van de Spanjaarden kochten de Dineh paarden, en leerden ze hoe zezilver konden bewerken. De Europeanen introduceerden ook de slavernij in het gebied, waarna de Dineh naar het noorden reisden om Chaticks-si-Chaticks (Pawnee) mee terug te voeren en te verkopen als slaven. De Amerikaanse kolonisten die na de Amerikaanse Onafhankelijkheidsverklaring in 1776 het westen van het continent gingen verkennen kwamen ook in contact met de Dineh, maar vanwege de onvruchtbaarheid van hun leefgebied werden ze grotendeels met rust gelaten. Rond 1900 werd hen het Four Corners Reservaat toegekend waarbinnen de Dineh min of meer autonoom zijn; de Dineh zijn dankzij de aanwezigheid van steenkool, zilver enuranium binnen hun grenzen potentieel de rijkste inheemse natie binnen de Verenigde Staten.
Met een bevolkingsaantal van 3.000 en het meest uitgestrekte reservaat vormen de Navajo-Indianen het grootste Indianenvolk van Noord-Amerika.
De Navajo-Indianen laten hun schaapskudden al in Monument Valley grazen sinds de 17de eeuw. Hun voorouders kregen schapen van de Spanjaarden. Het bezit van schapen is voor de stam een statussymbool en hoewel in de jaren dertig van de vorige eeuw de schaapskudden drastisch moesten inkrimpen van wege overbegrazing, is de branche nu weer winstgevend.
Van oudsher woonden de Navajo-Indianen in de kegelvormige bogan. Dat is een frame van gevorkte palen, afgedekt met aarde. Tegenwoordig gebruikt de Navajo in plaats van gevorkte palen, meestal horizontale houtblokken voor zijn bogan.
De moderne geschiedenis van dit Indianenvolk begint bij de Lange Mars in 1864. Nadat er herhaalde malen felle gevechten waren uitgebroken tussen de Navajo's en hun Spaanse en Engels-Amerikaanse buren, werden ze naar Fort Summer gedeporteerd. Dit oord lag 500 kilometer van hun traditionele woongebied bij Monument Valley vandaan. Vier jaar later mochten ze terugkeren naar een speciaal reservaat binnen dat gebied. Al snel hervatten de Navajo-Indianen hun oude leven van jagen en vee houden (met name schapen). Van de schapenwol weven de vrouwen kleden en dekens. Vele mannen zijn naast schapenboer en schapenhoeder ook zilversmid. Zij produceren sieraden van hoge kwaliteit.
Ongeveer een eeuw geleden begon wol het konijnevel te verdringen als materiaal voor dekens. Vele dekens hebben een patroon van 'zandtekeningen', waarvan er meer dan 800 bestaan. De dekens worden bij ceremoniele gelegenheden gemaakt om het evenwicht en de harmonie in de wereld te herstellen. Vaak vind je een maisplant als terugkerend symbool op de dekens. Zo'n maisplant stelt de levensboom voor. Ook de regen alsmede de donder en bliksem worden vaak afgebeeld in de vorm van een volwassen man.